Thursday , July 3 2014
Breaking News
Home / ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ / Βιολογική μεταβλητότητα: Μη ελεγχόμενες βιολογικές επιδράσεις

Βιολογική μεταβλητότητα: Μη ελεγχόμενες βιολογικές επιδράσεις

  • Tweet

 

ΗΛΙΚΙΑ

 Η γνώση της ηλικίας επιτρέπει τη σύγκριση του αποτελέσματος με τις αντίστοιχες τιμές αναφοράς της ηλικιακής ομάδας του ασθενούς δεδομένου ότι πολλές από τις προσδιοριζόμενες παραμέτρους ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία. Στα βρέφη και τα παιδιά, π.χ. οι τιμές της Τ3 και Τ4,  του φωσφόρου και της αλκαλικής φωσφατάσης είναι πολύ υψηλότερες σε σχέση με αυτές των ενηλίκων.   Αντίθετα, στους ηλικιωμένους παρατηρείται προοδευτική ελάττωση των επιπέδων της Τ3, της τεστοστερόνης, της κορτιζόλης, της θειικής δεϋδροεπιανδροστερόνης κ.λπ.

 ΦΥΛΟ

Χαρακτηριστικές είναι οι διαφορές στις στεροειδείς ορμόνες του φύλου, μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά και σε άλλα συστατικά του αίματος, όπως στην αιμοσφαιρίνη, το σίδηρο και τη φεριττίνη.

 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ

Ο ρυθμός παραγωγής και η συγκέντρωση στο αίμα πολλών ενδογενών ουσιών εμφανίζουν κυκλικές μεταβολές κατά τη διάρκεια του 24ώρου (κιρκάδιες μεταβολές). Γνωστοί είναι οι νυχθημερήσιοι ρυθμοί της ACTH και της κορτιζόλης, οι τιμές των οποίων είναι πολύ υψηλότερες τις πρωινές ώρες απ’ ό,τι στις απογευματινές και βραδινές ώρες. Έτσι, για τις εξετάσεις αυτές είναι απαραίτητη η αναγραφή του χρόνου λήψης του αίματος.

Παρόμοιοι ρυθμοί, με μικρότερες διακυμάνσεις, αναφέρονται και στα επίπεδα της κορτικοστερόνης, της αλδοστερόνης, της τεστοστερόνης, της Τ4, της TSH, του φωσφόρου και του σιδήρου, που είναι μέχρι και 50% χαμηλότερες τις απογευματινές ώρες.

Σημαντικές επίσης μεταβολές παρατηρούνται στις τιμές των γοναδοτροφινών και των στεροειδών ορμονών του φύλου, σε σχέση με τη συγκεκριμένη φάση του κύκλου της γυναίκας. Έτσι, είναι απαραίτητη η αναγραφή της Τ.Ε.Ρ. (Τελευταίου Εμμήνου Ρύσεως). Επίσης, στην ωχρινική φάση του κύκλου παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές (50-100% υψηλότερες τιμές) στα επίπεδα της κορτικοστερόνης, της ανδροστενεδιόνης, της 17-υδροξυπρογεστερόνης, της αλδοστερόνης και της ρενίνης.

 ΚΥΗΣΗ

Η κύηση επηρεάζει τη συγκέντρωση όλων σχεδόν των ουσιών στο αίμα, αλλά και στα ούρα. Έτσι κατά την καταγραφή του ιατρικού ιστορικού, είναι απαραίτητη η αναφορά σε υφιστάμενη γνωστή κύηση ή η αναγραφή της Τ.Ε.Ρ. για τις εξετάσεις που εμφανίζουν κυκλικές μεταβολές.

 ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ – ΚΑΠΝΙΣΜΑ

 Η πρόσφατη λήψη τροφής ή ποτών επηρεάζει τα αποτελέσματα πολλών βιοχημικών παραμέτρων, ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με προσδιορισμούς υδατανθράκων, λιπών και ορμονών. Επίσης, έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση των τιμών της ινσουλίνης, της γλυκαγόνης, της αυξητικής ορμόνης, της γαστρίνης και της καλσιτονίνης. Η οξεία πρόσληψη αλκοόλ οδηγεί σε απότομη πτώση της συγκέντρωσης της τεστοστερόνης στους άνδρες, με ανάλογη αύξηση της συγκέντρωσης της LH. Επιπλέον, αυξάνει την ωσμωτικότητα, τα τριγλυκερίδια και την αμμωνία. Η λήψη αφεψημάτων που περιέχουν καφεΐνη και το κάπνισμα (νικοτίνη) διεγείρουν την έκκριση κατεχολαμινών και κορτιζόλης. Η καφεΐνη αυξάνει τις λιποπρωτεΐνες, τα ελεύθερα λιπαρά οξέα και τη γλυκόζη.   Επίσης, η νικοτίνη διεγείρει την έκκριση αυξητικής ορμόνης και ADH. Επιπλέον, το κάπνισμα αυξάνει τα επίπεδα του καρκινοεμβρυϊκού αντιγόνου (CEA) και του ενζύμου που μετατρέπει την αγγειοτενσίνη.

Ευαίσθητα σε μεταβολές εμφανίζονται και τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών σε παχύσαρκα άτομα, αλλά και σε άτομα που υποσιτίζονται ή βρίσκονται σε αρχικά στάδια δίαιτας αδυνατίσματος. Με σκοπό τη λήψη τιμών συγκρίσιμων μεταξύ τους, χωρίς την επίδραση των παραπάνω παραγόντων, συνιστάται η λήψη του αίματος για εργαστηριακές εξετάσεις να γίνεται το πρωί, σε νηστικά άτομα, δηλαδή να αποφεύγεται η λήψη τροφής για 12 ώρες. Επιπλέον, τα εξεταζόμενα άτομα δεν πρέπει να έχουν καπνίσει, ούτε υποβληθεί σε έντονη σωματική κόπωση.

Λιπαιμικά δείγματα μπορεί να επηρεάσουν εξετάσεις που γίνονται με νεφελομετρία και θολοσιμετρία. Επιπλέον, επηρεάζονται εξετάσεις που γίνονται με ραδιενεργά αντιδραστήρια In Vitro (RIA), όπως η FSH, η LH, η β-HCG, η Tg κ.λπ., οι τιμές των οποίων αυξάνονται ψευδώς υπερβολικά.

 

ΕΙΡΗΝΗ Δ. ΛΕΪΜΟΝΗ

      Δρ. Βιολογίας

  • Tweet

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>